Bespreeknotitie EMS/Zendmasten

Bespreeknotitie EMS/Zendmasten

Commissie Ruimte

18-04-2017

Volkspartij Breda, Basile Lemaire D66 Breda, Patrick Smans

Inleiding

Vrijwel elke keer bij de plaatsing van een nieuwe zendmast is er commotie vanuit de omgeving. Begrijpelijk. Inwoners hebben bezwaar tegen het aangezicht van een mast of maken zich zorgen over de mogelijke gevolgen van de straling die er vanaf komt. Met betrekking tot dat laatste punt is er, naast individuele overlast, vooral veel onduidelijkheid.

Onderzoeken op het gebied van de gevolgen van straling op de gezondheid spreken elkaar tegen^6-10 of zijn weinig overtuigend. De huidige Europese stralingslimieten dateren alweer uit de jaren 90. Ze zijn dan ook gebaseerd op onderzoeken uit die tijd.
Maar de afgelopen 20 jaar is er veel veranderd. De Nokia 3310 was destijds een hip mobieltje en een spelletje Snake leidde niet tot hordes kinderen op straat die alleen maar oog hadden voor het beeldscherm van hun telefoon. Mobieltjes waren er vooral om af en toe mee te bellen, via het 2G netwerk.

Inmiddels hebben we de introducties van 3G en 4G internet gehad, met bijbehorende zendmasten die hogere frequenties golven uitstoten en staat 5G alweer voor de deur. Recentelijk is hier in de Raad ook al over gesproken. Technologie staat voor niets en de voordelen zijn niet te ontkennen.
Tegelijkertijd zien we steeds meer kritische kanttekeningen vanuit de wetenschap en de overheid, zoals bijvoorbeeld in Utrecht^19-21. Ook steeds meer inwoners^12-18 maken zich zorgen, en niet alleen in Breda. We zien een toename in initiatieven en petities tegen de plaatsing van zendmasten.
Wie er even in duikt, ziet dat gezondheidsklachten, naar aanleiding van ElektroMagnetische Straling (EMS), er in grote getale zijn zoals slaapstoornissen, nervositeit, vermoeidheid, adhd, astma, hoofdpijn, spier–en gewrichtspijn, hartritmestoringen, huidproblemen, moeheid en concentratieproblemen, duizeligheid, slaapproblemen, tintelingen, etc.
De relatie met zendmasten lijkt aannemelijk, maar is zeker niet onomstotelijk bewezen of geaccepteerd. Wel is ondertussen vastgesteld – onder meer door het onafhankelijke en deels door de overheid gefinancierde kennisplatform EMV – dat de mate waarin mensen gevoelig zijn voor straling, verschilt¹¹.

Limieten en regelgeving
De vastgestelde limieten in Europa (ICNIRP-limieten) stammen dus uit de jaren 90¹, en zijn 61 Volt per vierkante meter. De grondslag van deze limiet is dat straling tot niet meer dan 1C verhoging van de lichaamstemperatuur mag leiden. Nederland heeft deze jaren ‘90 limieten overgenomen.

Ondertussen hebben veel landen echter hun limieten al bijgesteld. Zo hanteren België en Italië limieten tussen de 3 en 6 V/m2², heeft Frankrijk³ WiFi op lagere scholen verboden, is in Duitsland een volledig stralingsvrij dorp gebouwd⁵ en heeft in Oostenrijk⁴ een verbond tussen artsen, verzekeraars en de telecom-industrie nog veel strengere limieten opgesteld, beperkt tot wel 0,06 V/m2⁶. Dat maakt dat de limieten in Nederland zo’n 10 tot 1000 keer hoger liggen dan in andere Europese landen.
Cijfers te over, maar wat zeggen ze nu eigenlijk? Tijdens de commissievergadering Ruimte in december 2016 gaf wethouder Arbouw aan dat we in Breda nergens aan de limiet van 61 V/m2 komen. Rapporten van de GGD en het Agentschap Telecom – dat in opdracht van het Antennebureau metingen doet – bevestigen dat. Volgens het antennebureau zou de stralingsintensiteit in Breda niet boven de 3 V/m2 uit moeten komen. Maar dat is op basis van slechts enkele meetmomenten, op enkele plekken. Hoe zit dat op andere plaatsen, op andere (piek)momenten? Bijvoorbeeld in de binnenstad, waar een hogere concentratie van mobiele telefoons en zendmasten is?

Uit een meting van Huub Smolders van het Bredase Bureau Straling Meten bleek in elk geval al dat er ook niveau’s boven de 4 V/m2 voorkomen in Breda⁹, terwijl het Antennebureau aan heeft gegeven dat het niveau in Breda niet boven de 3 V/m2 komt.

Wat blijkt is dat metingen verschillende uitkomsten laten zien en ook is de frequentie van de metingen te laag om deze als betrouwbaar en representatief te kunnen beoordelen. Dit leidt tot onzekerheid en bezorgdheid.

Bewustzijn, gedrag en voorlichting

Ongeacht de uitslagen van dergelijke onderzoek is er nog veel onbekend op het gebied (van de mogelijke gevolgen) van straling. Zorgen over een zendmast zijn begrijpelijk, maar hoe staan deze in verhouding tot straling van een WiFi-netwerk binnenshuis of het gebruik van een mobiele telefoon?

Goede voorlichting en informatievoorziening over risico’s voor de volksgezondheid zijn in dit kader wellicht een eerste stap. Een mogelijk vervolg zou kunnen zijn om limieten te stellen aan de maximale stralingsintensiteit bijvoorbeeld op de nu maximaal voorkomende waarden. Zo hebben we straks vanuit de omgevingswet ook duidelijk gestelde limieten voor bijvoorbeeld luchtkwaliteit, geluid, geur, water en bodemkwaliteit.

Om te kunnen beoordelen of er mogelijk risico’s zijn in het kader van volksgezondheid of om bijvoorbeeld te kunnen beoordelen of er op bepaalde plaatsen of momenten veranderende stralingsniveau’s en eventueel daaraan verbonden risico’s zijn, is nader onderzoek nodig. Ook om in te kunnen gaan op zorgen van inwoners, om goede voorlichting te kunnen geven en om eventueel in de toekomst beleid aan te kunnen passen is inzicht in de werkelijke data noodzakelijk.

Samenwerking

De wet- en regelgeving op het gebied van straling is vooral landelijk ingestoken. Maar ook is er een soort van impasse tussen politiek en wetenschap over waar de verantwoordelijkheid ligt voor beter onderzoek of aanpassing van de richtlijnen. Brabant is een ontzettend slimme regio en is ook al vaker proeftuin geweest. Kijk bijvoorbeeld naar de smart mobility oplossingen tussen Tilburg en Helmond. Bij een (regionale) samenwerking zou een beter beeld geschetst kunnen worden van de problematiek, zouden instanties als de GGD beter kunnen aanhaken, zouden we kosten kunnen besparen en gebruik kunnen maken van de aanwezige kennisinstellingen. Aan de andere kant kan een samenwerking mogelijk tot een wat stroperiger proces leiden.

Vragen

De Volkspartij Breda en D66 hebben daarom de volgende vragen aan de commissie en het college:

Bent u het met ons eens dat er veel onduidelijkheid bestaat over (de werkelijke) stralingsniveau’s in Breda?
Bent u het met ons eens dat het de taak van de overheid is om goede voorlichting te geven over gezondheidsrisico’s van EMS en daarmee voldoen aan de zorgplicht op het gebied van de volksgezondheid?
In welke mate denkt u dat het in kaart brengen van deze stralingsniveau’s bij kan dragen aan een betere beeldvorming, voorlichting en inschatting van (mogelijke) gezondheidsrisico’s?
Welke aspecten zou u in een dergelijk onderzoek terug willen zien?
In welke mate denkt u dat een samenwerking op dit dossier met andere (overheids)instanties een toegevoegde waarde zou kunnen betekenen?
Hoe denkt u erover om in de toekomst het stralingsniveau te limiteren?

En aan het college:

Hoe staat u tegenover een dergelijk onderzoek om de verschillende stralingsniveau’s in Breda in kaart te brengen en hoe ziet u de invulling daarvan voor zich?

Bronnen

Europese limieten

Onderzoek(soverzichten)

Burgerinitiatieven, petities, informatie, fora, e.d.

BSNO-Zendmasten(330 KB)

pdf

Gepubliceerd op 11-04-2017 - Laatst gewijzigd op 22-11-2018